Ang pagbag-o sa klima dili angay politikanhon. Ang ebidensya anaa aron makita sa tanan, ug ang mga tawo bisan asa gibati ang mga epekto. Ang mga lider sa gobyerno gikan sa matag nasud ug ideolohiya nagpirma sa mga kasabutan aron matubag ang krisis, ug ang mga inila nga organisasyon gikan sa International Energy Agency hangtod sa World Bank nag-analisar sa panginahanglan ug mga benepisyo sa paglihok dayon.

Ngano, kung ingon-ana, daghang mga politiko ug mga gobyerno ang naglihok nga daw sila nagrepresentar sa mga industriya sa karbon, lana ug gas kaysa sa mga tawo nga nagpili kanila?

Anaa ba sila sa pagdumili? Ignorante lang ba sila? Mas nagpakabana ba sila bahin sa mubo nga panahon nga ganansya ug mga prospect sa politika kaysa kahimsog sa tawo, kaayohan ug pagkaluwas? Ang uban aktuwal nga nagkutlo sa tagna sa Bibliya bahin sa “katapusan nga mga panahon” ingon usa ka pasangil sa dili pagtagad sa emerhensya.

Dili ikatingala nga daghang mga batan-on ang nabalaka, nahadlok ug wala’y kasiguruhan sa ilang kaugmaon. Makita sa kadaghanan kung asa kita padulong kung dili naton makuha ang dagan sa tinuud nga aksyon sa klima. Ug ang mga lider sa politika nagpakyas kanila – nagpakyas kanatong tanan.

Nakita namo kini dinhi sa Canada, diin ang pipila ka mga lider sa probinsiya nagsalikway sa matag solusyon sa klima – gikan sa pagpresyo sa carbon ngadto sa enerhiya sa hangin – ug nagpadayon sa pagpasiugda sa polusyon, pagbag-o sa klima nga mga sugnod nga giingon sa tanan nga nagtuon sa isyu nga kinahanglan ibilin sa yuta. Gibutang nila ang preno sa paspas nga pagtubo, ganansya, paghimo og trabaho nga mabag-o nga industriya sa enerhiya. Gi-parrot nila ang industriya sa fossil fuel sa pagpasiugda sa “natural” (fossil) nga gas ug mahal, kadaghanan wala mapamatud-an nga mga teknolohiya sama sa pagdakop ug pagtipig sa carbon (nga labaw pa sa usa ka lifeline alang sa usa ka himatyon nga industriya) isip mga solusyon sa klima.

Katingad-an, ang pipila ka mga tawo sa politika prangka nga nanghimakak nga kita adunay problema. Ang kanhing Punong Ministro sa Australia nga si Tony Abbott bag-o lang nagtawag sa siyensya sa klima nga “ahistorical ug hingpit nga dili katuohan,” gisubli ang dali nga gipanghimakak nga disinformation.

Sa US ug bisan asa, kanunay nimong masukod ang baruganan sa usa ka politiko sa siyensya sa klima pinaagi sa kung pila ka salapi ang ilang makuha gikan sa mga interes sa fossil fuel, nga adunay pipila nga adunay mga pusta sa mga kompanya.

Nga bisan kinsa nga makasaksi o direktang makasinati sa nagkadaghan ug grabe nga init nga mga domes, hulaw, baha ug makatala sa taas nga temperatura ug moingon nga wala kita’y problema mao ang pagkabuang! Kadaghanan walay kahibalo o background sa syensya ug dili makasulti kanimo sa kalainan tali sa siyentipikong kamatuoran, pangagpas, teorya ug balaod bisan kung kana klaro nga gipasabut.

Kini nga mga tawo naglangan sa kritikal nga aksyon sa klima ug nagpameligro sa tanan nga kinabuhi. Bisan ang mga politiko nga nakasabut ug nagpakabana sa emerhensya sa klima kanunay nga nagkompromiso ug nagpaubos sa mga palisiya aron mahupay ang mga botante ug masiguro ang ilang kalampusan sa sunod nga eleksyon.

Apan ang matag molekula sa carbon dioxide nga atong ipagawas ngadto sa atmospera nagpabilin sulod sa gatusan ka tuig, nga nagpasabot nga bisan kon atong hunongon dayon ang pagsunog sa tanang gas, coal ug lana, ug pagguba sa mga carbon sink sama sa kalasangan ug kalamakan, ang global average nga temperatura magpadayon sa pagsaka.

Sama sa gisulat ni George Monbiot bag-o lang, “Ang atong gikinabuhian karon, gawas kung ang kalit ug kusog nga aksyon gihimo nato ug sa atong mga gobyerno, mao ang ikaunom nga dagkong sistema sa Yuta nga nahugno.” Bisan kung kini nga mga katalagman nga mga panghitabo sagad nga gitawag nga “mass extinctions,” si Monbiot nangatarungan nga ang pagkapuo usa ka simtomas sa pagkahugno sa mga sistema.

Nakaabot na kami karon sa mga tipping point, diin ang pagkahanaw sa Arctic sea ice, tungod sa global heating, magpahinabog mas dakong kainit samtang ang reflective ice maapsan sa mas ngitngit, mosuhop sa kahayag sa adlaw nga tubig ug yuta – ingon man usab sa mas grabe nga mga panghitabo sa panahon sama sa amihanan. ang atmospheric jet stream nagpaluya.

Ang paspas nga pagkatunaw sa yelo sa dagat sa Antartika “mahimong motultol sa nag-agas nga pagkahugno sa mga estante sa yelo sa tab-ang nga tubig nga nahimutang ibabaw sa yelo sa dagat, nga adunay makatalagmanong resulta sa pagsaka sa lebel sa dagat sa tibuok kalibotan.” Ang pagkalbo sa kalasangan sa mga kritikal nga lugar sama sa Amazon mahimong makaapektar sa mga pattern sa ulan, nga mobalhin niini gikan sa rainforest ngadto sa savannah.

Nakita usab namo ang dagkong pagkunhod sa mga espisye sa tanom ug mananap, nga mas daghan ang nag-atubang sa pagkapuo kada adlaw.

Sama sa gihulagway sa World Energy Outlook 2023 sa International Energy Agency, nag-uswag kami, apan dali ra nga mahurot ang oras. Kinahanglan natong buhaton ang tanan aron masiguro nga kadtong adunay gahum sa paghimog desisyon – gikan sa mga politiko hangtod sa mga lider sa industriya – masabtan kini nga krisis ug seryosohon kini.

Kinahanglan kitang mosulti, mosulat, mopirma sa mga petisyon, magmartsa sa kadalanan ug mobotar lamang niadtong miila sa panginahanglan sa pagbalhin ngadto sa usa ka kalibotan nga adunay mas limpyo nga hangin, tubig ug yuta, mas maayong trabaho ug kahigayonan sa ekonomiya ug lig-ong klima.

Dili nato usikan ang bililhong panahon sa pagdumili.

Si David Suzuki usa ka siyentista, broadcaster, tagsulat ug co-founder sa David Suzuki Foundation. Gisulat kauban si David Suzuki Foundation Senior Writer ug Editor Ian Hanington.

Pagkat-on og dugang sa davidsuzuki.org.