Transport Minister Pablo Rodriguez has “opened the door” by establishing an office dedicated to strengthening Canada’s supply chain, but success will depend on understanding that the challenges are broader than the movement of goods, says the president and CEO of Supply Chain Canada.

“Transportation is only one piece of [the] supply chain. Don’t get me wrong. I’m all for the [National Supply Chain] office. This is a great office. They just have to understand that supply chain is greater than just transportation,” said Martin Montanti. “The fruits of that office haven’t come forward yet, but you need to start somewhere.”

Rodriguez (Honoré-Mercier, Que.) announced the launch of the National Supply Chain Office, led by Robert Dick, assistant deputy minister for Transport Canada, on Dec. 1, 2023. Goals of the office include supporting the federal government’s efforts in responding to supply chain disruptions, such as those created by extreme weather events or labour disputes, and to support data sharing so goods can move more efficiently. The office is will also be responsible for developing and implementing a national strategy to support the supply chain.

A national supply chain strategy will require a holistic understanding of what the supply chain is, which is often misunderstood, according to Montanti. Transportation issues are an important part of the supply chain, but an understanding of the end-to-end supply chain requires looking at other issues including contracting and purchasing, as well as warehousing, he said.

 “Because [Rodriguez is] the minister of Transportation, I believe his focus is on transportation, [and] how we can improve the transportation in Canada,” said Montanti. “I just think the government has focused too narrowly on transportation, and not enough on the overall supply chain.”

“It’s not what they’re doing is wrong. It’s just that they’re not understanding that they can leverage the other aspects of [the] supply chain at the same time and do them at the same time,” he added.

Creation of a national supply chain office was the fulfillment of a recommendation made in the final report by the National Supply Chain Task Force, released on Oct. 6, 2022.

Rodriguez said that the office “will enhance the resilience, efficiency, and reliability of our transportation systems,” in a Transport press release for the launch of the office.

“The strength of our transportation supply chains is directly related to the cost of living,” said Rodriguez in the press release. “This [office] is one of many initiatives by the Government of Canada to reduce congestion throughout the transportation supply chain, benefiting Canadians across the country.”

Supply Chain Canada prepared a report with recommendations for how to address supply chain challenges, which was released to the supply chain task force in 2023. The report included recommendations for addressing supply chain disruptions, such as those caused by extreme weather events, protests or cybersecurity issues, through intergovernmental partnerships. The report recommended introducing an intraprovincial communication channel for proactive messaging to enhance collaboration between provinces and territories on supply chains.

In terms of automation in the supply chain, Montanti said that Canada is “way behind,” whether it’s artificial intelligence (AI) for unmanned forklifts, unmanned trucks, or in systems for management of purchasing materials.

“We need to upgrade our automation throughout all of [the] supply chain, whether it’s trucking, [or] whether it’s our materials management systems. We haven’t invested. The technology’s there, we just haven’t invested,” he said. “A lot of AI can actually do what your inventory management should be … but you’ve got people actually doing those roles in inventory management because they haven’t automated, so they have to manually do the work.

NDP MP Taylor Bachrach (Skeena—Bulkley Valley, B.C.), his party’s transport critic, told The Hill Times that his sense is that the Canada’s supply chain has recovered, somewhat, from the disruptions during the COVID-19 pandemic, but a lot of vulnerabilities remain. He said crisis events such as the atmospheric river disaster in British Columbia raised questions about the federal government’s plans to ensure a stable supply chain in the face of extreme weather events.

An atmospheric river made landfall in B.C. in November, 2021, releasing nearly a month’s worth of rain in less than 48 hours. High levels of water washed away roads and other infrastructure, and displaced more than 3,300 people. Mudslides damaged highways and railways, effectively cutting off the Port of Vancouver, Canada’s largest port, from the rest of the country.

“I think it’s fair to say that current plans are not up to the magnitude of the challenge,” said Bachrach. “What we saw was that the government was really caught flat-footed when extreme weather events took out a huge swath of supply chain infrastructure. We need to see a plan both for increasing the resilience of the infrastructure and responding to severe events when they occur.”

To help modernize Canada’s transportation system, Liberal MP Omar Alghabra (Mississauga Centre, Ont.), then-serving as Transportation minister, sponsored Bill C-33, the Strengthening the Port System and Railway Safety in Canada Act. The bill completed second reading in the House on Sept. 26, 2023 and is currently under consideration by the House Transport committee.

If passed, the bill would addresses issues identified in the Ports Modernization Review (completed in 2022), the Railway Safety Act Review (completed in 2018) and makes changes to modernize the Transportation of Dangerous Goods Act, 1992.

Bachrach criticized the bill, arguing that the response from stakeholders to the legislation has been “lukewarm at best.”

“I think that folks focused on the challenges of the supply chain we’re hoping for something more ambitious, in terms of legislation. That’s the message that we heard at the transport committee,” said Bachrach. “C-33 includes amendments to the Railway Safety Act, and the transport committee issued a report with 33 recommendations regarding rail safety, unfortunately, the minister chose to ignore all of those recommendations in the legislation he tables.”

In May, 2022, the House Transport Committee issued a report covering railway safety and the effects of railway operations on surrounding communities.

During a meeting of the committee on Oct. 16, 2023, Bachrach asked why the Bill C-33 doesn’t reflect the recommendations in the report. In response, Stephen Scott, director general of rail safety for the Department of Transport, said that “about 30” of the recommendations have either been completed, or actions are under way to complete them.

“The legislative powers we currently have under the Railway Safety Act are quite broad. It gives us quite a lot of powers already,” Scott said to Bachrach. “We are moving forward with most of the recommendations in that report.”

Bachrach said the supply chain is a “complex and multi-stakeholder ecosystem with a lot of competing interests,” and Canada needs a minister who is well-informed and able to bring people together around the table to find solutions.

“I remain open minded, but we haven’t seen that kind of leadership from the minister yet,” said Bachrach. “I’m not sure [Rodriguez] brings a depth of experience when it comes to specific transportation issues, but I certainly hope that he’s getting up to speed and is able to respond to the challenges we face in a more concerted way than the previous minister.”

Bachrach told The Hill Times that “a lot of what we’ve seen on the transport file over the past number of years has been reactive,” and “what we need now is proactive.”

A more proactive role could include measures such as including measures related to enhanced data sharing and transparency in the national supply chain strategy, according to Bachrach.

David Gillen, a professor emeritus and director for the Centre for Transportation Studies at the UBC Sauder School of Business in British Columbia, agreed that improving data sharing would help ensure a more resilient supply chain.

He said that the limited availability and accessibility of transportation data in Canada is “astonishing.”

“If I look at the United States … I can download all sorts of information. I can download, for example, data on every transit system in the United States, and I can download it from the U.S into Canada, and I can do research on it. I cannot get data on a single transit agency in Canada, unless I want to pay a lot of money. And the data sucks. It’s absolutely terrible,” he said. “The railways don’t have to release any data, except through their annual reports. And they’re sufficiently opaque that you can’t really tell anything anyway.”

Gillen said he would encourage the Rodriguez “to open up the data vault,” to allow researchers to do more analysis.

“I think that Transport Canada is the poster child for withholding as much information as possible,” said Gillen. “If we had more data, if we had better data, we could see where the problems were.”

Pina Melchionna, president and CEO of the Canadian Institute of Traffic and Transportation, told The Hill Times that, since the pandemic, many companies are reevaluating the use of the “just-in-time” model of inventory management, where goods are received from suppliers on an as-needed basis.

“One of the things that we are seeing our member companies doing is increasing inventory. It’s not that they moved away completely from a just-in-time inventory model, but certainly [are] thinking twice about that being their predominant model,” she said. “Just-in-time, works great when you have a functioning supply chain, but when the supply chain is broken, because of a global pandemic, then you don’t have inventories.”

Since the pandemic, Melchionna said she has heard much more about near-shoring and friend-shoring, which are practices involving reliance on companies that are close by, or are in countries that are geo-political allies.

“Definitely companies [are] looking at who their friends are, especially in this era of geopolitical risk, and so taking a look at bringing their supply chains either closer to home, which is near-shoring, or friend-shoring, which is sort of the equivalent of that —like-minded countries where the geopolitical risk is minimized,” she said.

Melchionna said the national supply chain strategy will need to include measures related to labour, because “people are really at the heart of the supply chain.”

“One of the things that I am particularly interested in, and will follow closely, is looking to see that there is a robust talent strategy, whether that includes talent from abroad, or whether that means continuing to invest in our own educational institutions to make sure that we have a robust supply of talent to support the industry,” she said. “I think Mr. Rodriguez has a reputation as a politician who can fight for legislation and drive things through, and I think that’s going to be very important if we’re going to get a national supply chain strategy that helps Canada be more resilient in future.”

Pascal Chan, senior director of transportation, infrastructure and construction for the Canadian Chamber of Commerce, told The Hill Times that supply chains have largely recovered from the worst of the effects of the pandemic, but many members of the Chamber are still facing disruptions, such as inconsistent supply and inflationary pressures.

“The evolving role of transportation and logistics is critical to Canada’s competitive success, but also, our supply chain is really only as strong as our weakest link,” he said. “The challenges and costs that are presented by climate shocks, such as floods [and] wildfires, they’ve really demonstrated how fragile many of our supply chain systems and structures really are, before you even get into the impacts of blockades and labor disruptions. Key points in our trade corridors have really experience repeated prolonged strikes, which has put more strain on a pretty precarious system already.”

The Chamber is among the organizations calling for a Canada Trade Infrastructure Plan (CTIP), which is also endorsed by groups including the Canada West Foundation, Canadian Manufacturers and Exporters, and the Canadian Construction Association.

The CTIP seeks to devise a long-term plan, for at least 20 years, to coordinate investments in trade infrastructure for road, rail, air, port and marine assets, along important economic corridors.

“First, define Canada’s national trade corridor network to put all levels of government and industry on the same page. That coordination pieces is really big,” said Chan. “Also, bringing the private sector to the table as an ongoing contributor of sophisticated supply chain expertise, and frontline operational experience, to really complement the best features of that public sector policy. And again, that partnership with private sector and people who actually move the goods is very important.”

Jcnockaert@hilltimes.com

Supply chain expectations for business (August, 2023)

• Nearly one in five (19.2 per cent) businesses expected supply chain challenges of some kind over the next three months, down from the second quarter (22.9 per cent).
• Businesses in retail trade (32.3 per cent) and wholesale trade (29.2 per cent) were the most likely to expect various supply chain challenges over the next three months.
• Among businesses that expected supply chain challenges of some kind over the next three months, 36.1 per cent reported that the challenges they experienced have worsened over the last three months.
• Among businesses facing supply chain challenges, nearly one-quarter (23.2 per cent) expected these challenges to worsen over the next three months, nearly two-thirds (63.4 per cent) of businesses expected the situation to remain about the same, and 13.3 per cent expected the challenges to improve. This is a shift from the previous quarter, when 14.7 per cent expected supply chain challenges to worsen, 65.2 per cent expected challenges to remain about the same, and 20.1 per cent expected the challenges to improve.

Source: Canadian Survey on Business Conditions, third quarter 2023, Statistics Canada

Ang Makabungog nga Kometa Mahimong Photobomb Karong Abril nga Total Solar Eclipse

Ni Meghan Bartels

Kini nga artikulo kabahin sa a espesyal nga report sa total solar eclipse nga makita sa mga bahin sa US, Mexico ug Canada sa Abril 8, 2024.

Sa Abril 8 ang usa ka bahin sa Mexico, US ug Canada pagahimuon sa usa ka katingad-an nga total solar eclipse, ang ikaduha nga ingon nga eklipse nga makita sa US sa wala’y usa ka dekada. Apan niining higayona ang usa ka kometa mahimong mag-photobomb sa display.

Ang hugaw nga bola sa yelo, nga opisyal nga nailhan nga Comet 12P/Pons-Brooks, nadiskobrehan niadtong 1812. Ang kometa mokabat ug kapin sa 71 ka tuig sa pag-orbito sa adlaw sa usa ka dalan nga mopadagan niini pagawas sa Neptune’s orbit ug dayon mo-dive balik agi sa sulod nga solar nga sistema. Atol sa kasamtangan nga pass sa Comet 12P, ang mga propesyonal ug amateur nga mga astronomo naka-obserbar sa sunod-sunod nga pagbuto gikan sa naghaguros nga bola sa yelo nga daw naghatag niini og mga sungay, nga nakakuha niini og mga angga sama sa “Millennium Falcon” ug “Devil Comet.”

---

Sa pagsuporta sa journalism sa syensya

Kung nalingaw ka niini nga artikulo, hunahunaa ang pagsuporta sa among award-winning nga journalism pinaagi sa pag-subscribe. Pinaagi sa pagpalit sa usa ka suskrisyon nakatabang ka nga masiguro ang kaugmaon sa mga makahuluganon nga istorya bahin sa mga nadiskobrehan ug mga ideya nga naghulma sa atong kalibutan karon.

---

“Kini maoy usa sa labing hayag nga mga kometa sa kasaysayan,” matod ni Rosita Kokotanekova, usa ka planetary scientist sa Institute of Astronomy ug National Astronomical Observatory sa Bulgarian Academy of Sciences.

Ug ang Comet 12P mohimo sa labing duol nga pagduol sa adlaw sa Abril 21 — wala’y duha ka semana pagkahuman sa total nga eklipse sa adlaw. Ang timing nagpasabot nga ang kometa mopakita mga 25 degrees ang gilay-on gikan sa adlaw panahon sa katibuk-an. (Ang imong gikuyop nga kumo nga gigunitan sa gitas-on sa bukton mahimong gamiton sa pagsukod ug mga 10 ka grado ang gilapdon sa langit.)

Kung unsa ka makita ang Comet 12P sa panahon sa kinatibuk-an dili pa sigurado. Bisan pag ang adlaw mababagan nianang panahona, ang kalangitan dili makaabot sa tinuod nga mga kolor sa kagabhion—mahisama kini sa kilumkilom—ug ang gawas nga atmospera, o corona, sa atong balay nga bituon, modan-ag usab. Base sa kasamtangan nga mga obserbasyon, sa panahon sa kinatibuk-an, ang kometa mahimong halos dili makita sa hubo nga mata, o ang mga tigpaniid sa kalangitan mahimong magkinahanglan ug binocular aron makita kini.

“Dili ko gusto nga ang mga tawo mahigawad kung dili nila makita ang kometa,” ingon ni Kokotanekova. “Kung ang mga tawo nagpaabut nga makakita og usa ka butang nga labi ka hayag sa usa ka hingpit nga ngitngit nga kalangitan, sa akong hunahuna nga gawas kung kita swerte sa usa ka pagbuto, kini labi ka mahagiton kaysa niana.”

Apan kon ang kometa mokooperar, kini mahimong mas hayag. Kana tungod kay ang Comet 12P nabantog tungod sa mga dramatikong pagbuto niini, diin ang bola sa yelo nawad-an og daghang materyal, pareho nga yelo nga nag-sublimate sa gas ug abog nga gibubo sa palibot nga wanang. Kini ang hinungdan nga ang kometa makita nga mas hayag pinaagi sa pagdugang sa gidak-on sa fuzzy halo sa palibot niini.

“Kini adunay pipila ka mga katingad-an nga pagbuto,” ingon ni Kokotanekova bahin sa Comet 12P. Ang mga siyentipiko dili pa sigurado kung unsa ang hinungdan niini, siya midugang-ang pipila ka mga tigdukiduki nagtuo nga ang mga liki nag-abli sa nagyelo nga lawas sa kometa o ang mga pangpang sa lagmit nga gikulbaan nga nawong niini nahugno. “Kini usa ka teritoryo nga wala kaayo mailhi,” siya miingon. “Mao nga kami interesado sa matag kometa nga nagbuhat niini.”

Bisan unsa pa ang hinungdan sa mga pagbuto sa 12P, ang usa ka maayo nga oras mahimo’g himuon ang hitsura sa Comet 12P sa kinatibuk-an gikan sa maliputon hangtod sa makapahingangha. Ingon niana, ang among limitado nga mga rekord gikan sa nangaging mga pagduol sa kometa sa adlaw nagsugyot nga ang pagbuto niini mahimong mohinay samtang kini nagsakit nga duol sa among bituon-usa pa nga puzzle nga sulbaron sa mga siyentipiko sa umaabot nga mga bulan.

Bisan tuod ang total solar eclipses ug bright comets kay medyo talagsa ra nga panghitabo, ang Comet 12P dili mao ang una nga mogawas atol sa totality. Usa ka historyador ang nagtaho nga nakadiskobre ug lahi nga kometa panahon sa total solar eclipse sa kon unsay karon nga Turkey sa CE 418, pananglitan. Ug sukad sa ulahing bahin sa katuigang 1800 ang mga tigpaniid sagad makakitag “sungrazing” nga mga kometa—nga moagi sulod sa mga 850,000 ka milya sa bituon—sa panahon sa mga eklipse. Ilabi na nga talagsaon, sa 1997 ang Comet Hale-Bopp mihimo sa labing duol nga pagduol sa Yuta duha lang ka semana human sa total nga solar eclipse. Maghulat na lang kita og gamay aron makita kung unsa ang pagtandi sa Comet 12P/Pons-Brooks.

Ang Sara Little Turnbull usa ka puwersa sa kalibutan sa siyensya sa materyales ug disenyo sa industriya. Luwas nga isulti nga kadaghanan sa mga tawo migamit sa usa ka butang nga nagsugod sa kinabuhi sa iyang drawing board, apan pipila ra ang nakaila sa iyang ngalan. Nagtrabaho siya sa engineered fabrics isip consultant sa 3M.

Isip kabahin niini nga mga paningkamot nagdesinyo siya og usa ka molded bra cup nga nagdasig sa porma sa N95 mask. Sa ulahi ang 3M nakiglalis sa iyang tahas sa paghimo sa maskara nga N95. Nagtrabaho usab siya isip consultant sa CorningWare sa clear-glass cooktop development, sayo nga mga produkto sa pagluto sa microwave, storage system ug daghan pang mga produkto.

PAMINAW SA PODCAST

---

Sa pagsuporta sa journalism sa syensya

Kung nalingaw ka niini nga artikulo, hunahunaa ang pagsuporta sa among award-winning nga journalism pinaagi sa pag-subscribe. Pinaagi sa pagpalit sa usa ka suskrisyon nakatabang ka nga masiguro ang kaugmaon sa mga makahuluganon nga istorya bahin sa mga nadiskobrehan ug mga ideya nga naghulma sa atong kalibutan karon.

---

[New to this season of Lost Women of Science? Listen to the most recent episodes on Ruby Payne-Scott, Sallie Pero Mead, Vera Peters, Annie Montague Alexander, Emma Unson Rotor, Mária Telkes, Flemmie Kittrell, Rebecca Lee Crumpler and Eunice Newton Foote.]

Ang Lost Women of Science gihimo para sa dunggan. Kung mahimo, girekomenda namon ang pagpaminaw sa audio alang sa labing tukma nga representasyon sa gisulti.

EPISODE TRANSCRIPT

Katie Hafner: Ako si Katie Hafner, ug kini ang Nawala nga Babaye sa Agham: Gikan sa Among Inbox, usa ka serye sa mga mini nga yugto nga nagpakita sa mga babaye sa siyensya nga mianhi kanamo gikan kanimo, among mga tigpaminaw.

Sa karon nga yugto, nakadungog kami gikan sa tigdesinyo, si Paula Rees, bahin sa iyang magtutudlo: Sara Little Turnbull. Mahimong wala ka makaila sa ngalan ni Sara, apan makasalig ko nga nakadungog ka sa usa sa iyang mga imbensyon. Dugang pa… sa proseso sa pagreport niini nga yugto, among nadiskubrehan nga ang istorya ni Sara nagdan-ag sa usa ka isyu nga among masugatan kung nagtan-aw sa kasaysayan sa siyensya…

Ang prodyuser nga si Johanna Mayer nagdala kanato sa iyang istorya.

Johanna Mayer: Gusto nakong isulti kanimo ang bahin niining litrato nga akong nakit-an bag-o lang.

Morag gikuha kini niadtong 1950s o 1960s. Upat ka mga negosyante ang nagbarog sa usa ka lingin. Duha sa mga lalaki ang nanigarilyo og taas nga sigarilyo, ang ikatulo nagsul-ob og pinstripe suit. Ug silang tanan nagtan-aw sa ubos.

Nagtan-aw sila sa usa ka babaye. Uban sa usa ka makapatay nga balay sa putyukan nga hairdo, usa ka higante nga bulak nga gipapilit sa iyang sweater, ug usa ka dako nga naggilakgilak nga ngisi.

Paula Rees:  Sara Little Turnbull, ug gamay pa siya.

Johanna Mayer: Si Sara mga 4’11” – natawo siya nga Sara Finkelstein, apan ang tanan nagtawag kaniya nga “Little Sara” ug gihimo niya ang ngalan nga iyang kaugalingon. Nagsugod si Sara sa pag-propesyonal sa ngalan… Sara Little.

Ako si Johanna Mayer, ug kini gikan sa Atong Inbox, usa ka serye gikan sa Lost Women of Science. Karon, naghisgot kami bahin sa Sara Little Turnbull, ug ang dako nga kabilin nga iyang gibilin – gikan sa mga tabon sa kaldero hangtod sa mga sneaker hangtod sa usa ka produkto nga daghan sa amon ang pamilyar kaayo sa dihang naigo ang pandemya sa Covid-19: ang maskara sa N95.

Gisulatan kami ni Paula Rees bahin sa Sara – Si Paula ang punoan sa usa ka kompanya sa pagdesinyo sa interdisiplinary, ug si Sara ang iyang magtutudlo.

Paula Rees: Kaila nako si Sara sulod sa 30 ka tuig. Makapaniguro ko nimo nga adunay butang sa imong kinabuhi karon nga gidesinyo o giinspirar ni Sara Little.

Johanna Mayer: Si Sara nagdako sa Brooklyn sa 1920s, sa usa ka pamilyang imigrante sa Russia. Mga kabus sila, apan si Sara nakahimo sa pagpangita og katahum ug elegante nga disenyo sa wala damha nga mga dapit, sama sa arte nga gihikay nga mga utanon sa groser. Ingon usa ka tin-edyer, nakadaog siya usa ka iskolar sa Parsons School of Design, diin nagtuon siya sa disenyo sa advertising. Ug pagkahuman sa pagtapos, nagtrabaho siya isip editor sa dekorasyon Nindot Balayusa ka popular nga magasin sa dekorasyon sa sulod. Sa magasin, nagpasiugda siya og mga ideya nga makapahimo kanato nga mas mahunahunaon bahin sa paagi sa atong paggamit sa luna ug paggamit sa mga materyales. Pananglitan, nagsulat siya og mga artikulo mahitungod sa mga kaayohan sa pagpuyo uban sa usa ka kauban sa kwarto, ug pag-organisar sa gagmay nga mga luna.

Paula Rees: Gipraktis niya ang iyang gisangyaw nga nagkinabuhi siya nga yano kaayo nga adunay gamay nga mga butang, apan adunay mas taas nga kalidad aron molungtad og dugay.

Johanna Mayer: Si Sara nagpuyo sa 400-kuwadrado nga apartment. Diyutay ra kaayo ang iyang mga sinina apan gipahaom kini sa iyang kaugalingon.

Paula Rees: Gikasilagan gyud niya ang giplano nga pagkaubus ug materyal nga pag-usik sa mga kahinguhaan. Ang iyang pagtuo mao nga kita kinahanglan nga magsilbing konsensya sa mga kompanya nga nag-hire kanamo. Kinahanglan natong buhaton ang hustong mga butang.

Johanna Mayer: Kini ang naggiya nga pilosopiya ni Sara – pagbuhat sa husto nga butang. Ug sa 1958, nakahukom siya nga dad-on ang iyang mga ideya sa mga kompanya, ug nagsugod sa iyang kaugalingon nga negosyo sa pagkonsulta sa disenyo. Ug sa kana nga paglukso sa karera, si Sara Little Turnbull nahimo nga usa ka hinungdanon nga fixture sa kalibutan sa gipadapat nga siyensya ug disenyo sa industriya.

Paula Rees: Si Sara usa ka hingpit nga powerhouse ug dili maulaw sa pagpangutana kung unsa ang iyang kinahanglan.

Johanna Mayer: Sa panguna, siya ang klase sa babaye nga makapugong sa iyang kaugalingon sa usa ka lingin sa mga negosyante. Ang dagkong mga kompanya nagsugod sa pagtagad. Lakip niini – ang 3M, usa ka higanteng kompanya nga naghimo sa tanan gikan sa masking tape hangtod sa sandpaper hangtod sa usa ka sintetikong goma nga gigamit sa mga botas sa kawanangan. Sa 1958, ilang gisuholan si Sara. Nagtrabaho siya sa Gift Wrap & Fabric Division, apan wala siya didto aron magputos sa mga regalo. Anaa siya aron mag-eksperimento sa usa ka bag-ong materyal nga gigamit sa 3M: usa ka moldable, non-woven nga teknolohiya.

Paula Rees: Ang iyang henyo anaa sa materyal nga siyensiya.

Johanna Mayer: Bisan tuod si Sara walay degree sa materyal nga siyensiya, nagtrabaho siya sa tanang matang sa mga materyales, kasagaran ang mga hinimo gikan sa mga lanot nga gihiusa, nga nagbilin niining gagmay nga gagmayng mga kal-ang tali sa mga hilo. Ug sa diha nga siya nakakita niining bag-o nga high-tech nga panapton, nga gihimo gikan sa polymers nga natunaw dungan – busa giwagtang kadtong gagmay nga mga kal-ang – nahibal-an niya nga kini puno sa potensyal.

Paula Rees: Siya adunay usa ka tin-aw nga pagsabut sa siyensya sa luyo sa mga butang nga iyang gihunahuna ug ang mga butang nga gusto niyang idisenyo. Ug kanunay siyang nagsugod sa pangutana nga ‘ngano?’

Johanna Mayer: Gani, sa dihang gihangyo sa senior management si Sara nga maghatag ug presentasyon, mao kana ang iyang gitawag niini: “Ngano man?” Sa presentasyon, gikubkob ni Sara ang dili hinabol nga teknolohiya ug ang tanan nga daghang potensyal nga gamit niini. Naghimo siya og 100 ka orihinal nga mga ideya sa produkto, lakip ang usa kansang mga epekto molanog sa tibuok kalibotan: ang moldable bra cup. Imbis nga sobra ka gahi ug dili komportable nga porma, ang moldable nga tasa mohaum sa dughan-ug adunay gamay nga mga linya sa tahi niini!

Apan sumala ni Paula, kana nga moldable bra cup maghatag ug dalan alang sa lain nga imbensyon – usa nga adunay labi ka layo nga epekto…

Paula Rees: Nag-una si Sara sa pagsabot sa umaabot. Mas impluwensyado siya ug nahimo kaysa nahibal-an sa mga tawo.

Johanna Mayer: Samtang nagtrabaho siya sa 3M, si Sara nag-atiman usab sa tulo ka masakiton nga miyembro sa pamilya. Ang iyang mga ginikanan ug ang iyang igsoon nga babaye nangamatay, tanan sa samang higayon, nga nagpasabot nga si Sara migasto daghan sa oras sa mga ospital. Ug namatikdan niya ang mga maskara nga gisul-ob sa mga doktor – usa ka patag nga panapton, nga adunay kurbata sa likod.

Tingali kini mao ang kalaay sa taas nga mga oras nga gigugol sa mga lawak sa ospital; tingali kadto usa ka naglumba nga utok nga dili mapaaghop; tingali kini usa ka proyekto nga gidisenyo aron mabalda ang iyang kaugalingon gikan sa iyang kaugalingon nga grabe nga kasubo – dili kami makaingon nga sigurado. Apan si Sara adunay ideya. Unsa kaha kung makuha niya kanang moldable nga bra nga iyang gidesinyo… ug himoon kini nga mas maayong medikal nga maskara?

Johanna Mayer: Niadtong 1972, ang 3M naghimo ug maskara… Ang 3M mag-tweak sa maskara sa sunod nga pipila ka tuig, apan kini nagpakita nga ang panan-awon ni Sara–ang iyang produkto nga natawo sa usa ka tinuod nga problema sa kinabuhi–natuman na.

Kung ang pandemya sa COVID kaniadtong 2020, ang mga outlet sa balita nagpatik sa dili maihap nga mga istorya bahin sa kontribusyon ni Sara sa maskara, nga nagpasiugda niining talagsaon nga babaye ug sa iyang trabaho. Ingon og, mga dekada ang milabay, si Sara sa katapusan nakakuha sa dugay nga nalangan nga pag-ila alang sa iyang makaluwas nga kinabuhi nga imbensyon.

Apan dinhi nahimong komplikado ang istorya: 3M nga mga panaglalis nga giimbento ni Sara ang maskara.

Miabot mi sa 3M para mangutana ani nga story. Ug sumala sa usa ka tigpamaba, ang kompanya nagtrabaho sa usa ka disenyo alang sa usa ka gihulma, pormag tasa nga maskara nga gihimo gikan sa dili hinabol nga mga materyales sa sayo pa sa 1957 – usa ka tuig sa wala pa nagsugod si Sara sa pagtrabaho uban kanila. Ug niadtong 1959, duha ka siyentista sa 3M ang misang-at ug aplikasyon sa patente nga naglakip, nagkutlo, “porous breath-filtering face masks nga gigamit sa mga surgeon, doktor, dentista, nars, ug sa mga trabahante sa industriya nga gipailalom sa abog o kontaminado nga mga atmospera.”

Niadtong 2022, usa ka tigpamaba gikan sa kompanya ang nagsulti usab sa Toronto Star nga adunay mga notebook nga nagpakita nga ang ideya naglihok na sa wala pa moabut si Sara.

Apan Paula nag-ingon nga si Sara nawad-an sa kredito kung diin ang utang kinahanglan, ug nga ang 3M nagtago sa iyang papel sa pagpauswag sa maskara.

Ang istorya ni Sara ug ang maskara sa N-95 naghulagway sa usa ka isyu nga kanunay natong masugatan sa kasaysayan sa siyensya.

Adunay kanunay nga usa ka romantikong imahe sa usa ka nag-inusarang henyo nga adunay usa ka kalampusan, ug kalit nga nagmugna usa ka bag-ong imbensyon gikan sa manipis nga hangin. Nailhan kini nga “Teorya sa Dakong Tawo” – ang ideya nga ang talagsaon nga mga hunahuna ug mga lider natawo, wala nahimo, ug nga ang pag-uswag sa siyensya hinay ug makanunayon, nga gipunting sa mga higante nga paglukso sa unahan sa talagsaon nga mga tawo. Sa pagkatinuod, kini nga mga matang sa “aha!” panagsa ra ang mga higayon.

Kasagaran, ang proseso sa pag-imbento dili kaayo dramatiko-mas hinay, halos makalaay. Naglibog. Ug, labi na, kasagaran kita adunay tibuuk mga team sa mga tawo nga magpasalamat sa mga kalampusan. Apan ang “Teorya sa Dakong Tawo” mas sayon ​​​​kay sa, ingon, “Teorya sa Kugihan-ug-Pagtinabangay-Team-Effort.”

Mao nga, bisan unsa pa ang kamatuoran sa luyo sa pag-imbento sa maskara sa N95, ang istorya ni Sara nagpakita kanato nga… ang siyensya gubot usahay! Ang mga panaglalis bahin sa mga ideya, tungod sa kredito… kini tanan para sa kurso.

Apan bisan unsa pa ang gidak-on sa kontribusyon ni Sara Little Turnbull sa N95, dili katuohan, ang maskara usa ra ka footnote sa iyang taas nga karera.

Paula Rees: Lainlain kaayo ang iyang trabaho. Pananglitan, interesado siya sa paghimo og bag-ong mga pagkaon sama sa mga alternatibo nga gibase sa soy. Siya nahimong instrumento sa tin-aw nga bildo nga pag-uswag sa cooktop. Naa siya sa team nga nagtrabaho sa sayo nga microwave. Ug ganahan siya sa sistema sa pagtipig. Siya organisado kaayo. Ug busa nakahimo siya og daghang mga produkto sa palibot sa pagtipig.

Johanna Mayer: Human sa karera nga kapin sa 70 ka tuig, namatay si Sara niadtong 2015, sa edad nga 97. Si Paula Rees maoy bahin sa grupo sa mga higala nga nag-atiman kang Sara sa iyang katigulangon.

Naghunahuna og balik sa litrato nga akong gihulagway sa sayo pa – ang usa nga si Sara sa sentro sa grupo sa mga lalaki – naghunahuna ko kung pila pa ka mga babaye ang sama niya didto.

Paula Rees: Miabot ko sa pagtuo nga siya hilabihan ka maalamon nga giila sa hingpit sa mga Mad Men sa tunga-tunga sa siglo. Sa paghimo niini nga panukiduki, nakig-uban ako sa ubang mga babaye nga nakakaplag nga mao usab ang tinuod sa ilang mga magtutudlo. Ug oo, kini makapahigawad.

Ang kabilin ni Sara ug ang iyang misyon mao ang pagtabang sa publiko nga masabtan ang disenyo ug makaamgo nga kami adunay abilidad sa paghimo sa mga butang pinaagi sa talagsaong siyentipikong mga diskobre ug teknolohiya. Apan kita usab adunay obligasyon sa paghimo sa mga butang tungod lamang sa atong mahimo.

Katie Hafner: Salamat kang Paula Rees sa pagsulat kanamo bahin sa Sara Little Turnbull. Kini nga yugto sa Nawala nga Kababayen-an sa Agham: Gikan sa Atong Inbox gihimo ni Johanna Mayer ug gi-engineer ni Hans Hsu. Pagsusi sa kamatuoran ni Lexi Atiya. Ang among executive producers mao si Amy Scharf ug ako, si Katie Hafner. Gikomposo ni Lizzy Younan ang among musika. Nakuha namo ang among pondo gikan sa Alfred P. Sloan Foundation ug sa Anne Wojcicki Foundation. Ang PRX nag-apod-apod kanamo ug ang among kauban sa pagmantala mao ang Scientific American.

Dinhi sa Lost Women of Science, among tumong nga luwason ang mga babayeng siyentista gikan sa kangitngit, apan gikinahanglan namo ang imong tabang! Kung nahibal-an nimo ang usa ka babaye nga siyentipiko nga nawala sa kasaysayan, ipahibalo kanamo! Mahimo kang moadto sa among website aron magpadala kanamo og email, Kami lostwomenofscience.org. Makita usab nimo ang numero sa telepono sa among linya sa tip. Ganahan mi makadawat og mga tawag sa tip line.

Salamat sa pagpaminaw!

Mga Bisita sa Episode
Paula Rees

Host
Johanna Mayer

Producer
Johanna Mayer

Dugang nga pagbasa:

Abdelfatah, Rund, ug Ramtin Arablouei. “Giunsa Usa ka Babaye ang Nagdasig sa Disenyo alang sa N95 Mask.”NPRNPR, 21 Mayo 2020, Rees, Paula, ug Larry Eisenbach.

“Pangutan-a ngano.”Museo sa Disenyo6 Abr. 2020.

“Bahin sa Sara Little Turnbull.” SENTRO PARA SA DESIGN INSTITUTE.

Corbett, Kelly. Tinuod nga Istorya: Usa ka Kanhi Balay nga Matahum nga Editor Nag-inspirar sa N95 Mask Samtang Nagdisenyo og Bras.

Usa ka Ebolusyonaryong ‘Big Bang’ Nagpatin-aw Ngano nga ang mga Bitin Mosulod sa Daghang Katingad-an nga Barayti

Ni Jack Tamisiea

Sa diha nga sila una nga milambo gikan sa mga butiki labaw pa sa 100 ka milyon ka tuig ang milabay, ang mga bitin mga ekolohikal nga bituon nga mga magdudula nga naglibot sa mga kilid sa ekosistema nga gimandoan sa mga dinosaur. Apan karong adlawa adunay duolan sa 4,000 ka espisye sa mga bitin, gikan sa berdeng mga anaconda nga motimbang ug labaw pa sa hamtong nga mga gorilya ngadto sa hilo nga mga bitin nga mas gaan kay sa usa ka paperclip. Sila ang pipila sa labing epektibo ug lainlain nga mga manunukob sa Yuta. “Talagsaon gayod ang mga bitin,” matod ni Daniel Rabosky, usa ka evolutionary biologist sa University of Michigan.

Gikan sa halos 25 ka grupo sa mga butiki nga independente nga nawad-an sa ilang mga bitiis, ang mga bitin mao lamang ang tinuod nga mibuto sa pagkadaiya. Usa ka bag-ong pagtuon nga gipatik karong semanaha sa Siyensiya nagpatin-aw kung ngano: ang genomic data nagpadayag nga ang mga bitin nakasinati sa usa ka pagbuto sa pagpahiangay mga 125 milyon ka tuig ang milabay-sa sayong bahin sa ilang kasaysayan sa ebolusyon-nga nakatabang kanila sa pagpahimulos sa daghang mga kal-ang sa ekolohiya. “Gipakita sa mantalaan nga ang mga bitin usa ka ebolusyonaryong ‘singularity’ nga nakapausab sa nawong sa Yuta,” miingon si Michael Lee, usa ka evolutionary biologist sa Flinders University sa Australia, kinsa nagtuon sa ebolusyon sa reptilya apan wala nalangkit sa bag-ong panukiduki.

Aron mahibal-an kung unsa ang nagpalahi sa mga bitin gikan sa mga grupo sa mga butiki nga wala’y tiil, si Rabosky ug usa ka grupo sa mga tigdukiduki nagtukod usa ka lawom nga ebolusyonaryong kahoy. Ilang gihulma ang mga sanga niini pinaagi sa paggamit sa genomic data gikan sa kapin sa 1,000 ka espisye sa squamates (ang han-ay sa mga reptilya nga naglakip sa mga bitin ug mga butiki) aron mahulagway kon sa unsang paagi kining mga scaly critters nausab sa paglabay sa panahon. Sa katapusan, gipalig-on nila kini nga dataset sa impormasyon sa pagkaon gikan sa dul-an sa 70,000 ka indibidwal nga mga butiki ug mga bitin, panguna nga mga specimen nga gipreserbar sa alkohol sa mga koleksyon sa museyo.

---

Sa pagsuporta sa journalism sa syensya

Kung nalingaw ka niini nga artikulo, hunahunaa ang pagsuporta sa among award-winning nga journalism pinaagi sa pag-subscribe. Pinaagi sa pagpalit sa usa ka suskrisyon makatabang ka nga masiguro ang kaugmaon sa mga makahuluganon nga istorya bahin sa mga nadiskobrehan ug mga ideya nga nag-umol sa atong kalibutan karon.

---

Ang mga resulta nagpakita sa usa ka pagbuto sa sayo nga pagpahiangay nga dayag nga nalambigit sa pagpalambo sa espesyal nga mga kinaiya. Kini nga mga kinaiya naglakip sa chemoreceptive nga mga istruktura nga makatabang sa mga bitin nga eksperto sa pag-ila sa ilang tukbonon gamit ang baho ug kainit ug flexible nga mga apapangig nga makatabang kanila sa pagtulon sa dagkong mga pagkaon. Ang ubang mga bitin nakahimog makamatay nga lala aron mangayam ug mas dagkong tukbonon.

Ang bag-ong papel dili mogawas sa usa ka bahin aron mahibal-an kung unsang piho nga kinaiya ang hinungdan sa kalampusan sa mga bitin. Giingon ni Lee nga tingali kini usa ka interplay sa mga kinaiya nga nakatabang kanila nga maigo ang ebolusyonaryong jackpot. “Ang mga bitin malampuson tungod sa usa ka synergism sa daghang mga adaption [such as] elongated lawas, constriction, lala, flexible kalabera,” Lee miingon. “Daghang mga butiki nga walay tiil adunay usa o duha niini nga mga dagway sa bitin apan dili kaayo malampuson.” Gihisgotan niya ang usa ka grupo sa mga tuko nga adunay usa ka taas nga lawas ug usa ka flexible nga kalabera apan wala gayud mag-diversify ngadto sa labaw pa sa pipila ka mga espisye.

Miuyon si Rabosky nga ang pagsagop sa usa ka hugpong sa mga espesyal nga kinaiya lagmit nakatabang sa pag-uswag sa ebolusyon sa bitin. Base sa evolutionary tree sa pagtuon, ang mga bitin morag mitubo hangtod sa tulo ka pilo nga mas paspas kay sa mga butiki. “Ang rate sa kung diin ang mga bitin nag-uswag sa bag-ong mga bahin ug nagbag-o sa mga bag-ong klase sa mga pagdiyeta sa batakan nga gisipa ngadto sa overdrive,” ingon ni Rabosky. “Ang mga tabili naglibot-libot sa usa ka moped samtang ang mga bitin nagsakay sa usa ka bullet train.”

Ang ingon nga paspas nga ebolusyon lagmit nga gitugotan sa mga bitin nga pahimuslan ang daghang mga kal-ang sa ekolohiya kaysa mga butiki pagkahuman sa katalagman nga pagkapuo sa masa nga nahitabo 66 milyon ka tuig ang milabay naglaglag sa daghang mga grupo sa mga reptilya, lakip ang mga nonavian nga dinosaur. Kini nga versatility makita gihapon sa mga pagkaon sa mga bitin karon. Kadaghanan sa buhi nga mga butiki mopilit sa mga insekto o uban pang gagmay nga mga arthropod; Ang mga bitin sa kasagaran mas mapangahason ug mabiktima sa mga mananap gikan sa mga ilaga ug mga langgam ngadto sa mga kangaroo ug mga buaya.

Bisan tuod ang mga bitin sa tingub nagbag-o sa lain-laing mga lami, daghang mga espisye ang labi ka espesyal sa pag-target sa piho nga tukbonon. Kini naglakip sa mga espisye sa pala-nosed snake, nga milambo sa pagkalot sa tukbonon, ug mga espisye sa sea snake, nga molangoy nga adunay samag-bugsay nga ikog ug snack sa tukbonon sama sa reef fish. Ang ubang mga espisye gilamoy sa tibuok nga mga itlog sa langgam. Ang uban mokaon pa gani ug makadaot nga pamasahe nga pipila lang ka espisye ang mangahas sa pagkaon. Kadaghanan sa mga butiki dili kaayo espesyalista ug yano nga mokaon sa bisan unsang mga invertebrate nga gamay nga igo nga mohaum sa ilang baba.

Gihubit ni Rabosky ug sa iyang kaubang mga tagsulat ang pagbuto sa ebolusyonaryong kabag-ohan nga nagsugod sa ebolusyon sa bitin isip usa ka “macroevolutionary singularity.” Sama sa usa ka evolutionary big bang, kining talagsaon nga mga panghitabo mahitabo sa diha nga ang usa ka grupo sa mga organismo paspas nga nagdiversify ngadto sa lain-laing mga bag-ong espisye sa usa ka pagpamilok sa mata, pinaagi sa geological nga mga sumbanan. Ang kalit nga pagbuto sa pagkalain-lain sa namulak nga tanum sa panahon sa Cretaceous usa pa nga pananglitan niini nga panghitabo, nga gitawag ni Charles Darwin nga usa ka “kasilagan nga misteryo.”

Usa pa lang kini ka pananglitan, matod ni Rabosky, kon sa unsang paagi “kining dagkong mga ebolusyon hinungdanon kaayo sa kasaysayan sa kinabuhi sa Yuta.”

Dugay na nga naghunahuna ang mga astronomo kon sa unsang paagi ang Yuta nahimong dagaya sa tubig—abunda sa abyssal nga kadagatan, bugnaw nga mga yelo ug ulan nga mibuhagay gikan sa langit ngadto sa mga lanaw, suba ug mga kalamakan. Ang tubig, nga gilangkuban sa una ug ikatulo nga labing komon nga mga elemento sa uniberso, usa ka malimbongon nga yano nga molekula nga maporma. Bisan pa, bisan kung ang mga detalye sa paghatud niini sa batoon nga mga planeta sama sa atoa mahimo’g hinungdanon aron masabtan ang pagkaylap sa kosmiko sa kinabuhi, kini nagpabilin nga wala mailhi.

Ang tubig usa ka kusgan nga medium alang sa pagtipon sa mga komplikado nga organikong molekula ug nagtanyag mga dangpanan alang sa pagtumaw ug sa sunod nga ebolusyon sa kinabuhi nga nahibal-an naton. Sa kahiladman sa Yuta gisiguro niini ang lithic lubrication nga nagpugong sa mga plate tectonics nga nagpalig-on sa klima gikan sa paggaling hangtod sa paghunong-usa pa nga mekanismo nga mahimo’g hinungdanon alang sa kinabuhi. Ug kung nagyelo sama sa yelo kini adunay hinungdan nga papel sa pagporma sa planeta pinaagi sa paghatag sa papilit nga makatabang sa mga batan-ong kalibutan nga motubo. Ingon niana, ang mga siyentista nabalaka nga mas masabtan ang mga planetary peregrinations sa tubig-ang mga agianan nga gikinahanglan aron mabag-o ang mga planeta gikan sa nauga nga mga bato ngadto sa mga kalibutan nga ingon ka basa sa Yuta.

Aron makakuha og dugang nga panabut, ang mga astronomo naggamit sa James Webb Space Telescope (JWST) sa pagtan-aw sa mga protoplanetary disk: ang mga pagtuyok sa gas ug abog sa palibot sa mga batan-ong bituon diin ang mga planeta aktibo nga naporma karon. Bisan tuod ang mga astronomo nakakita sa tubig sulod sa maong mga disk kaniadto, ang ilang panan-aw dili maayo. Pananglitan, ang alisngaw sa tubig makita sa Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA)—sa daghang bahin ang labing gamhanang radio observatory sa Yuta—apan ang pasilidad kasagarang dili makamatikod sa tubig nga yelo. Gibabagan niini ang gawas nga mga rehiyon sa protoplanetary disk gikan sa pagsusi sa ALMA. Ang array dili usab makasusi pag-ayo sa init, sulod nga mga rehiyon sa mga disk diin naporma ang terrestrial nga mga lawas. Ang JWST, sa laing bahin, gidisenyo uban sa maong mga pagtuon sa hunahuna ug adunay—sa literal—giablihan ang mga ganghaan sa baha. Ang bag-ong obserbatoryo sa kawanangan naghatod sa wala pa mahitabo nga pagtan-aw kung giunsa ang pag-agi sa tubig gikan sa nagporma sa bituon nga higanteng molekular nga mga panganod ngadto sa mga protoplanetary disk ug sa katapusan sa mga planeta-nga adunay hinungdanon nga mga implikasyon alang sa astrobiology, lakip na kung ang atong kaugalingon nga tubig nga kalibutan sa usa ka paagi espesyal o ordinaryo.

---

Sa pagsuporta sa journalism sa syensya

Kung nalingaw ka niini nga artikulo, hunahunaa ang pagsuporta sa among award-winning nga journalism pinaagi sa pag-subscribe. Pinaagi sa pagpalit sa usa ka suskrisyon nakatabang ka nga masiguro ang kaugmaon sa mga makahuluganon nga istorya bahin sa mga nadiskobrehan ug mga ideya nga naghulma sa atong kalibutan karon.

---

“Sa JWST morag kalit kang mosulay ug bag-ong mga baso, ug kini maghatag kanimo ug mas hait nga panglantaw,” miingon si Andrea Banzatti, usa ka astronomo sa Texas State University nga nagtuon sa protoplanetary disks.

Ang kosmikong odyssey sa tubig nagsugod gatosan ka milyon ka tuig human sa big bang. Niana ang unang mga bituon—nga grabeng nagsagol sa ilang hydrogen store aron sa pagpatunghag mas bug-at nga mga elemento—mibuto ngadto sa mga supernova nga nagpugas ug oksiheno sa uniberso. Niini nga punto, ang usa ka atomo sa oksiheno mahimong mosagol sa duha ka atomo sa hydrogen aron mahimong usa ka molekula sa tubig—usa ka molekula nga mahimo, sa usa ka kosmiko nga siklo sa paglalang ug pagkaguba, sa gihapon mabungkag pag-usab pinaagi sa high-energy radiation gikan sa mga bituon ug uban pang mga astrophysical. tinubdan. Apan sa madugay o sa madali—walay duhaduha binilyon ka tuig ang milabay, sa pipila ka kaso—ang maong tubig nakaabot sa bugnaw nga mga utlanan sa molekular nga mga panganod, diin ang laing gubot ug mapintas nga kapitulo sa panaw niini magsugod. Ang molekular nga panganod maoy higante, tugnaw nga mga pungpong sa abog ug nagyelo nga gas nga adunay daghang tubig nga yelo ug nagsilbing duyan sa mga bituon ug mga planeta. Kung ang bahin sa usa ka panganod moabut sa usa ka kritikal nga densidad, ang grabidad hinungdan nga ang dasok, halos spherical nga rehiyon nahugno ngadto sa usa ka patag, nagtuyok nga protoplanetary disk nga adunay usa ka mitungha, nagdan-ag nga bituon sa sentro niini. Kadaghanan niini nga proseso gitabonan sa abog ug napamatud-an nga halos imposible nga masusi-hangtod sa JWST. “Kinahanglan ang talagsaong pagkasensitibo sa JWST aron makahimo kami sa pagdakop sa pipila ka mga photon nga makalusot niini ug busa mahulagway ang nagyelo nga mga lugas sa wala pa magsugod ang pagporma sa bituon ug planeta,” miingon si Karin Öberg, usa ka astronomo sa Harvard University.

Gikan didto, ang nagtubo nga bituon mokaon sa materyal nga nag-ulan gikan sa iyang enveloping disk, nga nagmugna og dugang nga kahayag ug kainit-ug posible nga mabuak ang mga molekula sa tubig sa disk aron maluto ang kaumog nga modagayday unta ngadto sa mga kalibutan. Kung kini nga proseso mahitabo nga episyente kaayo, ang resulta mao ang mga galaksiya nga puno sa uga nga mga sistema sa planeta, ug mahimo nga wala kita dinhi-nga sa gamay nga bahin ngano nga kadaghanan sa mga siyentipiko nagduda nga dili kini mahimo. Sa usa ka paagi ang tubig kinahanglan nga moagi nga wala maunsa gikan sa malinawon nga molekular nga mga panganod pinaagi sa nag-agay nga mga disk nga nagporma sa bituon.

Niadtong 2021 si John Tobin, usa ka astronomo sa National Radio Astronomy Observatory, ug uban pa migamit sa ALMA sa pag-obserbar sa V883 Orionis—usa ka disk-wreathed protostar nga nahimutang 1,305 light-years gikan sa Yuta nga mas dako ug gamay kay sa atong adlaw apan nagdan-ag mga 200 ka pilo nga mas hayag. . Ang silaw sa protostar nagpainit sa bugnaw nga gawas nga disk, nga nagbag-o sa yelo ngadto sa alisngaw sa tubig nga nahimong usa ka beacon alang sa radio vision sa ALMA. Swerte kadto nga break. Ang grupo ni Tobin nakakitag taas nga ratio sa semibug-at nga tubig—diin ang mas bug-at nga hydrogen isotope deuterium mopuli sa usa sa duha ka estandard, mas gaan nga hydrogen atoms sa molekula sa tubig. Tungod kay ang semibug-at nga tubig mahimo ra maporma sa bugnaw nga temperatura-ug dili ang taas nga temperatura nga direktang nalangkit sa pagporma sa bituon-ang mga gigikanan niini sa palibot sa V883 Orionis kinahanglan nga gikan sa molekular nga panganod mismo, nagsugyot nga ang tubig miagi sa proseso sa pagporma sa bituon nga wala mausab. Sa pagkatinuod, ang ratio sa semibug-at nga tubig ngadto sa normal nga tubig nga naobserbahan ni Tobin ug sa iyang mga kauban hingpit nga motakdo sa proporsiyon nga nakita sa ubang molekular nga panganod. Natukma usab niini ang ratio nga makita sa mga kometa sa atong solar system—nagpasabot sa usa ka paagi nga ang tubig makaabot sa batoon nga mga kalibotan.

Ang mga astronomo sa pagkakaron naghunahuna nga ang terrestrial nga mga planeta makakuha og tubig sa tulo ka lain-laing mga paagi. Mahimo nga ang tubig anaa na sukad pa sa sinugdan—nga napuno sa mga lugas sa abog nga mao ang mismong mga bloke sa pagtukod sa mga planeta. O tingali ang nagtubo nga mga planeta nagsuyop sa alisngaw sa tubig direkta gikan sa gas sa primordial disk —nagtugot sa grabidad sa paghimo ug humid nga atmospera palibot sa ilang batoon nga kinauyokan. O tingali sa dihang naporma na ang mga planeta, sila mobugwak ug tubig nga gi-import pinaagi sa salin nga yelo nga mga tinumpag nga nangahulog gikan sa lagyong mga rehiyon sa sistema sa planeta. Ang mga resulta ni Tobin nagsugyot nga kining ulahi nga agianan adunay dakong papel apan ang mga kometa ug meteorite nga naghatod ug tubig dili molihok nga mag-inusara. Ang tubig sa Yuta adunay gamay nga ubos nga ratio sa semibug-at nga tubig ngadto sa normal nga tubig kay sa makita sa mga kometa—nga nagpasabot nga samtang ang kadaghanan sa tubig sa atong planeta naggikan sa nagyelo nga hinterlands sa gawas nga solar system, ang uban lagmit naladlad na hinuon sa taas nga temperatura duol sa adlaw. Kung unsa ang hitsura sa pagkaladlad, bisan pa, nagpabilin nga bukas nga pangutana.

Aron makit-an ang mga tubag, gusto ni Öberg nga maghimo usa ka kosmiko nga mapa—gipunting ang mga lokasyon sa tubig sa palibot niining mga batan-ong protoplanetary disk aron makita kung diin kini dali nga magamit aron mapakaon ang bisan unsang nag-umol nga mga kalibutan. Ang ALMA nakahimo na og sketch nga hanap nga imahe, ug ang JWST nagsugod sa pagpuno sa mga kal-ang nga adunay talagsaong detalye. Kaniadtong Abril Sierra Grant, usa ka astronomo sa Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics sa Garching, Germany, ug ang iyang mga kauban migamit sa JWST sa pag-obserbar sa tubig sa usa ka disk nga kaniadto morag uga—nagpakita sa talagsaong katakus sa space observatory sa pagkuhag bag-ong mga panglantaw bisan gikan sa atabay. – gitun-an nga mga sistema. “Anaa gyud kami sa usa ka bag-ong panahon sa JWST,” ingon ni Grant. “Talagsaon nga makamatikod kami sa mga butang nga wala namo mamatikdi kaniadto.”

Nian sa miaging Agosto si Giulia Perotti, usa ka astronomo gikan sa Max Planck Institute for Astronomy sa Heidelberg, Germany, ug uban pa nakamatikod sa alisngaw sa tubig sa PDS 70—ang bugtong protoplanetary disk nga nailhan pa nga nagtago sa dili usa kondili duha ka higanteng mga planeta. Ang ilang presensiya lagmit nagpasabot nga ang terrestrial nga mga planeta naghiusa usab sulod sa sulod nga disk​—sa eksaktong lokasyon diin ang mga astronomo nakakita na ug tubig. “Kini ang una nga higayon nga nakit-an namon ang alisngaw sa tubig sa mga sentral nga rehiyon sa a pag-host sa planeta disk, “miingon si Perotti. Ang nangaging mga obserbasyon nagpakita nga wala gayoy tubig—nga dili ikatingala, tungod kay ang tubig maglisod sa pagpuga aron mabuhi sa grabeng radiation nga duol kaayo sa bituon. Karon nahibal-an na sa mga astronomo nga kini mahimo ug nga kini mahimo’g modan-ag sa atmospera sa mga planeta samtang sila nagtubo — sukwahi sa pagkab-ot sa uga nga mga planeta pinaagi sa mga bisita sa interplanetary sa ulahi. Ingon niana, kadaghanan sa mga terrestrial nga kalibutan sa tibuuk kalibutan mahimo’g matawo nga adunahan, nga adunay daghang tubig gikan sa sinugdanan.

Kana sa iyang kaugalingon mahimong usa ka problema, ingon ni Öberg, nga mahimong mosangput sa mga kalibutan nga ingon niana usab puno sa tubig. Ang mga siyentista sa pagkakaron naghunahuna nga ang mga kalibotan sa kadagatan maglisod sa pagmugna ug kinabuhi, apan ang usa ka planeta nga adunay pond-peppered nga mga kontinente mas maayong suwerte. Kana tungod kay daghan sa mga reaksyon nga gihunahuna nga hinungdanon alang sa prebiotic chemistry ug ang pagsaka sa komplikado nga mga sistema sa kemikal nagpadayon nga labi ka episyente sa gagmay, konsentrado nga mga lim-aw kaysa sa lapad, natunaw nga kadagatan. Dugang pa, ang mga mineral nga nahurot gikan sa mga kontinente makadugang hinungdanon nga sustansya sa tubig. Apan aron mahibal-an kung unsa ka sagad ang uniberso nagtukod og mga terraqueous orbs sama sa Yuta, si Öberg nangatarungan nga kinahanglan una natong masabtan ang mga batan-ong protoplanetary disks-pinaagi sa pagkompleto sa maong kosmiko nga mapa, nga nagpakita dili lamang sa mga lokasyon sa tubig sa palibot niini nga mga disk apan usab kung giunsa kini pag-agos gikan sa usa ka lokal. ngadto sa sunod.

Bisan pa, kung giunsa ang pagbubo sa tubig gikan sa nagyelo nga gawas nga rehiyon sa disk sa sulod, bisan pa, dili klaro-ilabi na sa PDS 70, diin adunay usa ka dako nga gintang tali sa gawas ug sa sulod nga mga disk. Unya sa miaging Nobyembre si Banzatti, Öberg ug uban pa nakaobserbar sa alisngaw sa tubig sulod sa linya sa niyebe sa sistema, ang transisyonal nga rehiyon diin ang nagbalhinbalhin nga temperatura nagbag-o sa tubig gikan sa solid ngadto sa likido o gas. Kini nagpamatuod sa usa ka pisikal nga proseso diin ang tubig molalin pasulod. Kap-atan ka tuig na ang milabay, ang mga astronomo nagtuo nga ang tubig nga yelo sa gawas nga disk maanod pasulod sa mas lig-on nga solidong materyal—mga lugas sa abog ug gitawag nga nagyelo nga mga bato nga lainlaig gidak-on gikan sa pipila ka milimetro hangtod sa pipila ka metros—hangtod sa pag-sublimate sa snowline sa usa ka dako nga gabon sa tubig alisngaw. Mao kana ang tukma nga pirma nga naobserbahan ni Banzatti. “Kini gyud ang gipaabut niining sukaranan nga teorya sa pagporma sa planeta, kini nga senaryo nga ‘pag-anod sa gagmay nga bato’ nga kinahanglan magpakaon sa pagporma sa [terrestrial planets] ug gani maghatud ug tubig,” miingon si Banzatti. “Gikan nianang gamay nga signal makahimo kami og usa ka matahum nga istorya.” Ug kini adunay mga implikasyon alang sa PDS 70. Si Perotti nagduda nga kini nga mekanismo nagdala sa tubig sa sulod sa wala pa ang gintang nga naporma tali sa gawas ug sa sulod nga mga rehiyon sa disk sa sistema. O mahimo nga ang tubig nagpadayon sa paglalin pinaagi sa gintang bisan karon, bisan pa sa labi ka gamay nga wala pa makita nga micron-sized nga yelo nga abug. Kini nga abog, uban sa pipila ka molekula sa tubig, mahimong magsilbing panalipod, nga magpugong sa daghang molekula sa tubig nga dili mabungkag.

Ang kosmikong mapa ni Öberg sa ingon nahimong mas ug mas detalyado-nga adunay dagkong mga reservoir nga makita sa daghang mga rehiyon sa protoplanetary disks, nga nagsugyot nga ang tubig mahimong modagayday ngadto sa batoon nga mga kalibutan sa daghang paagi. Bisan pa, ang mga astronomo wala mahibal-an kung ang usa ka senaryo adunay labaw nga kamot. “Niini nga yugto sa among panukiduki, wala kami sa posisyon nga mahimong eksklusibo,” ingon ni Perotti. Sa PDS 70, pananglitan, mahimo nga kining mga terrestrial nga planeta mawad-an sa pipila ka tubig nga daling mabatonan nila—nagsalig sa mga asteroid aron mapuno kini sa ulahi. Ang umaabot nga mga obserbasyon kinahanglan maghatag kahayag sa dominanteng agianan, nga mahimong mausab depende sa pipila ka mga kinaiya sa sistema sa planeta.

Si Grant, pananglitan, naghinam-hinam nga makita kung giunsa ang pagsukod sa dinamika sa tubig sa stellar mass. Sa pagkakaron, ang mga bituon nga tag-as ang masa morag uga^⁠ samtang ang mas gagmay, mas samag-adlaw nga mga bituon daw medyo napuno sa tubig, apan gusto ni Grant nga mahibal-an kung unsa ang kasagaran sa pipila sa labing gamay nga mga bituon. Gitawag nga M dwarf, kini nga mga bituon naluya, nagpasabut nga ang mga planeta nga naglibot kanila kinahanglan nga naa sa usa ka duol nga orbit aron mahimong init alang sa kinabuhi-usa ka quirk nga naghimo kanila nga sayon ​​​​alang sa mga mangangayam sa planeta sa pag-imbestiga gamit ang JWST ug uban pang mga teleskopyo. Ang ilang protoplanetary disk dugay na nga nagpakita nga kabus sa tubig-apan ang bag-ong datos karon nagsugyot nga lahi. Sa miaging Disyembre si Banzatti, Öberg ug ilang mga kaubanan nagpatik sa usa ka pagtuon nga nagdetalye sa unang kaso sa usa ka puno sa tubig nga disk sa palibot sa usa ka M dwarf star. Nagplano si Grant nga susihon pa kini nga pangutana pinaagi sa pagsuhid sa daghang gagmay nga mga bituon kutob sa iyang mahimo. Samtang ang padayon nga pag-analisa ni Banzatti sa mga snowline gikan sa 30 ka lain-laing mga sistema nagpadayag na nga ang gagmay, compact disks nagpadala ug 10 ka pilo nga mas daghang tubig paingon sa ilang sulod nga mga rehiyon kay sa madumala sa dagko, gilugwayan, napunog gap nga mga disk. Ang kosmiko nga panaw sa tubig, sa katapusan, nakapunting.

“Makapahinam nga makita kini nga mga resulta nga magkauban,” ingon ni Tobin. “Kini usa ka katingad-an nga panahon sa pagkadiskobre – bisan pa nga nahibal-an ra namon kung unsa ang naa didto.”